W maju 2015 roku na Poznańskiej Cytadeli odbyła się doniosła uroczystość związana z odsłonięciem pomnika „Żołnierzom 2 Armii WP”. Poprzedziła ja kilkuletnie przygotowania sięgające października 2009 r., kiedy to powołano do życia Komitet Budowy Pomnika. W jego skład weszli nieczynni już zawodowo generałowie Wojska Polskiego mieszkający w Poznaniu, dowódcy poznańskich jednostek i instytucji wojskowych, poznańscy parlamentarzyści, a także Prezesi Stowarzyszeń i Związków skupiających kombatantów i byłych żołnierzy Wojska Polskiego.

Na czele Komitetu Honorowego (12. 10. 2009 r.) stanęła europoseł Krystyna Łybacka (obecnie europoseł), a funkcję Przewodniczącego Komitetu Wykonawczego objął Prezes WZW ZŻWP płk dr Zygmunt Maciejny, który przejął na siebie groo prac przygotowawczych, a szczególnie biurokratycznych. W znacznym zakresie odciążył go (od sierpnia 2011 r.) Sekretarz Komitetu Wykonawczego – ppłk Henryk Kania (wiceprezes WZW ZŻWP). Organizatorzy idei budowy pomnika postawili sobie za cel uwiecznienie udziału wszystkich żołnierzy 2 Armii WP, w tym 2 batalionu 36 Pułku Piechoty 7 Dywizji Piechoty, w walkach o wyzwolenie Poznania i południowo-zachodniej Polski.

Rada Miasta Poznania na odbytym posiedzeniu 8 czerwca 2010 r. uchwałą nr LXXIII/1030/2010 wyraziła zgodę na wzniesienie pomnika, a Prezydent Miasta Poznania decyzją nr 89/2011 z dnia 18.05.2011 r. określił lokalizację pomnika na terenie Parku Cytadela w Poznaniu. Sąd Konkursowy pod przewodnictwem prof. Christosa Mandziosa z ASP Wrocław oraz prof. Kazimierza Raby z UAP Poznań wyłonił zwycięzcę Konkursu. Z 18 nadesłanych prac (jedna praca z Berlina) zwyciężył projekt pana Marcina Urbanka z Warszawy

18 lutego2013 r. na Cytadeli wmurowano akt erekcyjny pod pomnik. W fundament wbetonowano dwie łuski po pociskach kalibru 85 mm do armaty czołgowej. Wewnątrz jednej z nich umieszczono ziemie z miejsc pamięci i szlaku bojowego 2 Armii WP, a w drugiej dokumenty związane z budową pomnika, skład Komitetu Budowy oraz akt erekcyjny. W tej patriotycznej uroczystości uczestniczyła m.in. delegacja konsulatu generalnego Federacji Rosyjskiej w Polsce, kombatanci, Kompania Reprezentacyjna WP, delegacja z Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych i mieszkańcy Poznania. Niestety zabrakło przedstawicieli władz Poznania, którzy zignorowali tę doniosła i patriotyczną uroczystość. Prowadził ją członek Koła im. 31 brt. w Poznaniu – ppłk Henryk Kania, która przebiegła w spokojnej atmosferze, mimo pojedynczych kontrowersyjnych opinii w kwestii budowy pomnika miejscowych radnych, historyków, części prawicowych polityków w odróżnieniu od mieszkańców Wielkopolski.

Dla przypomnienia kilka faktów związanych z 2 Armią WP. Została utworzona 8 sierpnia 1944 r. na terenach Lubelszczyzny i Podlasia do walki z niemieckim okupantem. Ten związek operacyjny liczył ponad 100 tys. ochotników i poborowych; żołnierzy września 1939 r., Armii Krajowej, Armii Ludowej i Batalionów Chłopskich. Szlak bojowy 2 Armii WP to: Lublin – Poznań – Wrocław – Zgorzelec – Budziszyn – Melnik k. Pragi w Czechach. Oficerowie i żołnierze walczyli i ginęli za wolną i niepodległą Polskę.  

Ideę budowy pomnika wsparł nowo wybrany Prezes ZŻWP (24.09.2013 r.) gen. dyw. dr Franciszek Puchała, zwracając się z apelem do wszystkich członków ZŻWP o współudział w realizacji ostatniego etapu budowy pomnika poprzez wsparcie finansowe.

16 maja 2015 r. uroczystość odsłonięcia pomnika, niestety bez udziału najwyższych władz RP - Prezydenta RP mimo oficjalnego zaproszenia, miasta Poznania w osobach Prezydenta, władz Wielkopolski w osobach Wojewody, Marszałka i Starosty. Uroczystość prowadził ppłk Henryk Kania zgodnie z obowiązującym Ceremoniałem Wojskowym z udziałem wojskowej asysty, orkiestry wojskowej i pocztów sztandarowych. Przy pomniku na posterunku honorowym wartę objęli: żołnierze Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych, członkowie grupy rekonstrukcyjnej „Watra” i młodzież Zespołu szkół Zawodowych nr 5 z Poznania wyposażona w symbole LOK. Kompanię honorową z pocztem sztandarowym i flagowym wystawiło CSWLąd. Orkiestra wojskowa przyjechała do nas z odległego Szczecina.  

Prowadzący uroczystość poprosił o zabranie głosu Przewodniczącą Komitetu Honorowego Budowy Pomnika „Żołnierzom 2 Armii WP”, posłankę do Parlamentu Europejskiego dr Krystynę Łybacką, której wystąpienie było przepojone ogromnym patriotyzmem. Wystąpienie okolicznościowe miał Janusz Klembalski – syn żołnierza 2 Armii WP – płk Tadeusza Klembalskiego. Po nim głos zabrał Bogusław Graliński, poeta, działacz społeczny, członek LOK przedstawiając wiersz napisany specjalnie na uroczystość pt. „ Echa tamtych dni”.

Nadszedł moment  kulminacyjny: odsłonięcie pomnika, który dokonała dr Krystyna Łybacka i płk Tadeusz Paczek – żołnierz 2 Armii WP oraz przedstawicielka młodzieży szkolnej z III Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu. Jego poświęcenia dokonał ks. płk Mariusz Stolarczyk – proboszcz i kapelan Garnizonu Poznań. Następnie przemówienie wygłosił płk dr Zygmunt Maciejny dziękując za wsparcie członkom Komitetu Honorowego, Komitetu Wykonawczego, sponsorom nie ukrywając rozczarowania braku przedstawicieli władz RP, Poznania i Wielkopolski. Należy w tym miejscu dodać, że inwestorem pomnika był WZW ZŻWP. Płk dr Zygmunt Maciejny wraz ze swymi współpracownikami poświęcił 5 trudnych lat „walki” o jego postawienie.

Za szczególne zasługi na rzecz ZŻWP, promocję i czynne wspieranie działań Związku, dr Krystynie Łybackiej nadano tytuł i patent „Honorowego Członka ZŻWP”, a Kapituła Odznaki „Za Zasługi dla ZŻWP” odznaczyła ją i płk dr Zygmunta Maciejnego – „Złota Odznaką z Gwiazdą”. Wyróżnienia wręczał gen. dyw. dr Franciszek Puchała – prezes ZŻWP. Natomiast na wniosek Komitetu Budowy Pomnika odznaczeni zostali odznakami „Za Zasługi dla ZŻWP” złotą: płk Tadeusz Paczek, por. Edward Skrzypczak, srebrną: Henryk Stokłosa, dr Marian Nickel, płk Tadeusz Topolewski, brązową: płk Mieczysław Chęciński, inż. Janusz Klembalski. Kolejnym wyróżnieniem wręczanym osobom, które w sposób istotny przyczynili się do sfinalizowania uroczystości odsłonięcia pomnika były okolicznościowe statuetki.

W dalszym przebiegu uroczystości nastąpiło odczytanie Apelu Pamięci, oddanie salwy honorowej i złożenie pod pomnikiem wieńców i wiązanek kwiatów. Obecna na uroczystości orkiestra wojskowa zgrała Pieśń Wojska Polskiego i inne utwory patriotyczne. Na zakończenie uroczystości ppłk Henryk Kania podziękował osobom zabezpieczającym imprezę, przybyłym gościom, organizatorom i mieszkańcom Poznania kończąc tymi słowami: „Niech zatem Pomnik, który z potrzeby serca i pamięci wzniesiony został po kres czasów świadectwem chwały Polskiego Żołnierza pozostanie i o Synach Polskiej Ziemi, którzy o wolności swej Matki walczyli zawsze przypomina”.

Po części oficjalnej prowadzący uroczystość zaprosił wszystkich obecnych na „piknik przy Pomniku”.

Mjr dr Tadeusz Böhm